Język łemkowski.

〽️Napisałem już sporo o Bojkach, więc dla odmiany będzie dzisiaj o Łemkach. Jest to jedna z czterech uznanych prawnie mniejszości etnicznych w Polsce licząca około 10 tys. osób żyjących na terenie kraju i kolejnych kilkadziesiąt tysięcy poza jego granicami. Co ciekawe, podczas Narodowego Spisu Powszechnego, ponad 5 tys. osób wpisało narodowość łemkowską jako jedyną, ponad 7 tys. jako pierwszą lub jedyną a ponad 3 tys. jako drugą. Pokazuje to wyraźnie, że na nic zdały się zabiegi urzędników poprzedniego systemu, którzy dzięki rozproszeniu mieszkańców Łemkowszczyzny na terenie kraju i systemowej asymilacji, usiłowali uczynić z nich Polaków. Po upadku systemu komunistycznego rozpoczęły się masowe powroty Łemków na ojcowiznę, do tego stopnia że w dzisiejszej wsi Regietów w Beskidzie Niskim spotkać możemy jedynie dwie rodziny o niełemkowskich korzeniach.
 
〽️Jako ciekawostkę przytoczę historię z doliny Osławy na pograniczu Bieszczad i Beskidu Niskiego, gdzie sporej grupie Łemków udało się uniknąć wysiedlenia. Wynikało to z faktu, że w okresie powojennym polscy kolejarze, czy to w wyniku zagrożenia ze strony UPA, czy też wskutek ciężkich warunków pracy, niespecjalnie garnęli się do pracy przy przebiegającej właśnie tamtędy linii kolejowej. Chcąc zagwarantować właściwą jej obsługę władze musiały, chcąc – nie chcąc, powierzyć obowiązki miejscowym Łemkom. Tym samym łemkowscy kolejarze wraz ze swoimi rodzinami pozostali na tym terenie.
 
〽️Po wielekroć miałem okazję usłyszeć pytanie o Łemków czy Bojków w Bieszczadach, więc krótko napiszę też o tym. Bojkowie nie mieli w całej tej sytuacji tyle „szczęścia” co wysiedlani przede wszystkim na tzw. Ziemie Odzyskane Łemkowie (mimo całej tragedii to jednak było nadal to samo państwo) bowiem zostali uznani przez władze za Ukraińców (prawdopodobnie niereformowalnych) i deportowani tym samym na sowiecką Ukrainę. Jak można się domyślać uniemożliwiło to praktycznie powrót, do początku lat 90. XX wieku wysiedleni mieszkańcy nie mieli możliwości otrzymania paszportu, przez co ich kontakty z dawną ojczyzną zostały prawie całkowicie zerwane. 
Dzisiaj też nie jest wcale łatwiej bowiem potomkowie dawnych Bojków żyją głównie w południowych obwodach Ukrainy (mikołajewski, chersoński, odeski) i ewentualna podróż wiąże się z pokonaniem ponad tysiąca kilometrów. Wydaje się zresztą, że nie ma tam też jakiejś specjalnej chęci, domyślać się tylko można, że w związku z brakiem przez kilka pokoleń kontaktów z dawną ojczyzną, młodzi „Bojkowie” z Żołcewa czy Awdijewki zapomnieli już o tożsamości swoich dziadów.

〽️Wracając jednak do Łemków należy wspomnieć o ich języku, według różnych badaczy odrębnym języku wschodniosłowiańskim bądź też gwarze języka ukraińskiego. odstawową część słownictwa łemkowskiego stanowią bez wątpienia wyrazy wspólne całemu obszarowi języka ukraińskiego bądź też dialektyzmy zachodnioukraińskie. W pozostałej części słownictwa gwar łemkowskich uderza jednak obfitość zapożyczeń polskich i słowackich, które dotyczą niemal wszystkich dziedzin. Gwary słowackie pośredniczyły dodatkowo w przejmowaniu wyrazów węgierskich. Zapożyczenia rumuńskie, związane głównie z terminologią pasterską, mogły zostać przejęte bezpośrednio od Wołochów, a część dotarła za pośrednictwem sąsiednich gwar ukraińskich. Wiele charakterystycznych wyrazów z gwar łemkowskich występuje nie tylko na Łemkowszczyźnie, ale i w całych Beskidach oraz na Podtatrzu (co świadczy o szerokich wpływach migracji rusko-wołoskich oraz intensywnych kontaktach całego tego obszaru z gwarami słowackimi). Przez samych użytkowników „język łemkowski” uznawany jest za jedną z pięciu odmian regionalnych języka rusińskiego.

🐽 Zainteresowanym zostawiam link do łemkowskiego tłumaczenia znanego chyba wszystkim „Folwarku zwierzęcego”, po łemkowsku: „Zwirzacej farmy”. Dla mnie niezwykle ciekawym jest to, że nie znając języka ukraińskiego a znając język słowacki bez problemu rozumiem sens tej opowieści, a nawet jeżeli nie każde słowo jest oczywiste to łatwo się domyśleć znaczenia z kontekstu.

📣 Do wysłuchania pierwszej części opowiadania zapraszam tutaj: https://tiny.pl/dqwlt